Cơm âm phủ là một trong những món ăn tiêu biểu cho nghệ thuật ẩm thực của xứ Huế. Xưa nay, món ăn này vẫn được lưu truyền với câu: “Muốn ăn cơm tấm trữ tình / Có quán ma rình sau”. Dù mang cái tên bí ẩn nhưng món ăn này lại có hương vị thơm ngon vừa giản dị vừa thanh tao mang phong cách cung đình khiến nhiều thực khách mê mẩn.
Tương truyền, món ăn độc đáo này bắt nguồn từ một câu chuyện cổ khi Vua cải trang thành thường dân đi thăm thú các nơi. Khi trời tối, anh ở nhà một bà góa già. Vì hoàn cảnh nghèo khó, khó khăn nên bà goá chỉ có thể hầu hạ vua một bát cơm trắng và ít rau các loại bày biện xung quanh.
Lúc này vua vừa đói vừa mệt nên ăn hết cơm ngon lành. Khi về dinh, ông vẫn còn lưu luyến mùi vị nên đã yêu cầu đầu bếp thêm nhiều nguyên liệu để chế biến. Sau này, món cơm được đặt tên là “cơm âm phủ”.
Tuy nhiên, bên cạnh câu chuyện này, cũng có nhiều giả thuyết khác cho rằng, cơm ở địa ngục thực chất do một doanh nhân khai phá vào đầu thế kỷ 19. Quán được dựng ở một bãi đất hoang, thường mở cửa đến khuya để phục vụ khách hàng chủ yếu là những người đi xem tuồng, hội, hát, múa …
Quán chỉ dùng ngọn đèn dầu đốt mà chỉ bán món cơm bình dân trộn thịt nạc, rau, nước chấm đủ màu (trắng, xanh, vàng, đỏ, đen). Vì vậy khách hàng vui vẻ gọi tên món cơm của quán đó là cơm Âm phủ.
Dù truyền thuyết, nguồn gốc của cơm âm phủ có khác nhau nhưng khi món ăn được bày ra, bạn sẽ bị thu hút bởi nghệ thuật trình bày độc đáo cũng như hương vị thơm ngon khó trộn lẫn. Với món cơm âm phủ truyền thống, thường cơm trắng sẽ được đặt ở giữa, xung quanh là các loại rau củ, thịt nướng, trứng tráng, lạp xưởng và tôm được đặt đối xứng đan xen …
Đặc biệt, cơm lam phải được nấu từ loại gạo ngon, thơm và dẻo, thịt nướng phải là thịt nạc vai tươi, thái mỏng rồi tẩm ướp gia vị sau đó nướng trên than hoa. Giò được làm từ thịt lợn xay mịn, gói thành từng thanh nhỏ. Ngoài ra còn có trứng vịt lộn tráng mỏng, chà bông tôm; rau thơm các loại, dưa leo thái mỏng … Tất cả đều được cắt nhỏ.
Khi trình bày, chúng có thể được trộn sẵn hoặc để thực khách tự trộn. Ngoài ra, khi ăn với cơm lam không thể thiếu chén nước mắm pha tỏi, đường, nước cốt chanh. Rưới nước mắm và trộn cơm với các loại thức ăn khác trước khi thưởng thức.
Sự kết hợp giữa màu sắc và sự hòa quyện của các nguyên liệu sẽ mang đến những hương vị độc đáo khó lẫn cho thực khách.
Trước đây, cơm ở cõi âm thường dành cho những người lao động làm đêm, là thức ăn giúp họ no bụng, chắc khỏe cho những giờ mưu sinh vất vả. Nhưng ngày nay, món ăn này xuất hiện từ những quán ăn bình dân cho đến những nhà hàng sang trọng. Đến Huế, bạn có thể ghé quán Âm phủ ở 35 hoặc 51 Nguyễn Thái Học để thưởng thức món ăn bình dị, tao nhã mang phong cách cung đình này.
Hiệp Nguyễn
Sợi tổng hợp