Bài 2 (Bài trước): Cần một “người chỉ huy” đủ mạnh
Thu hút du khách bằng các loại hình sân khấu truyền thống là hướng đi đã được các nhà quản lý văn hóa tính đến từ lâu. Nhưng làm thế nào để tạo ra sự kết nối lâu dài giữa sân khấu truyền thống và du lịch vẫn là một bài toán chưa có lời giải.
Lễ rước mặt nạ Tuồng trước Phu Văn Lâu, thành phố Huế trong Tuần lễ Festival Huế 2022. Ảnh: Đỗ Trường – TTXVNBài toán khó
Có thể khẳng định, sự kết nối giữa du lịch và sân khấu mang lại mối quan hệ có lợi cho cả hai bên. Du lịch nhờ hoạt động nghệ thuật biểu diễn có thể đa dạng hóa sản phẩm, tăng tính hấp dẫn của lịch trình tham quan để thu hút một lượng lớn khách du lịch. Ngược lại, sân khấu truyền thống nhờ du lịch cũng có nhiều “đất” biểu diễn hơn, có thêm kinh phí để quay lại tái hiện, bảo tồn và phát huy các loại hình nghệ thuật truyền thống. Đây cũng là cách hiệu quả để lan tỏa, quảng bá những giá trị văn hóa truyền thống của Việt Nam đến bạn bè quốc tế …
Việt Nam có một kho tàng di sản văn hóa nghệ thuật truyền thống như tuồng, chèo, cải lương, múa rối… nhưng đến nay vẫn còn thiếu những sản phẩm nghệ thuật truyền thống gắn với thương hiệu du lịch quốc gia. Ngoài một số chương trình múa rối nước của Nhà hát Múa rối Thăng Long, Nhà hát Múa rối Việt Nam nằm trong các tour của các công ty du lịch, nhiều loại hình nghệ thuật khác như tuồng, chèo, cải lương… vẫn chưa có nhiều cơ hội tiếp cận với nhiều khách du lịch, đặc biệt là khách quốc tế.
Vậy điều gì khiến nghệ thuật biểu diễn chưa tiếp cận tốt với du lịch? NSND Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Nhà hát Múa rối Việt Nam cho rằng, nếu lấy chất lượng nghệ thuật làm thương hiệu, uy tín thì chắc chắn nhà hát sẽ đảm bảo chất lượng nghệ thuật và làm rất tốt. . Nhưng để du khách đến thì phải bàn bạc và tìm ra hướng đi, vì không chỉ phụ thuộc vào những người làm nghệ thuật.
NSND Nguyễn Tiến Dũng chia sẻ, vừa qua, Tổng cục Du lịch và Sở Du lịch đã hỗ trợ Nhà hát Múa rối Việt Nam tổ chức hội nghị khách hàng và giới thiệu show diễn cho các công ty lữ hành. Nhiều công ty lữ hành đến tham dự triển lãm bán hàng. Các đơn vị đều nhận xét chương trình nghệ thuật của Nhà hát Múa rối rất hay, phù hợp với nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của khán giả. Tuy nhiên, các công ty du lịch lại đưa ra những yêu cầu riêng, là “bài toán khó” đối với Nhà hát, như điểm đến hiện tại của Nhà hát phải là điểm đến ấn tượng, tạo không gian đẹp. Cảnh đẹp như vậy phải là nơi vừa phục vụ biểu diễn vừa đáp ứng nhu cầu ăn uống của khán giả, giống như một số trung tâm giải trí lớn…
“Rất khó để biến một nhà hát thành nơi họ muốn, vì cái mà các công ty lữ hành đề xuất là một khu vui chơi giải trí hoành tráng và nghệ thuật biểu diễn chỉ là một phần. Đó là đề xuất vượt quá khả năng của một đơn vị biểu diễn nghệ thuật như Nhà hát Múa rối Việt Nam ”, ông Nguyễn Tiến Dũng cho biết.
Tương tự, Nhà hát Tuồng Việt Nam đã xây dựng các sản phẩm dành riêng cho du khách, dịch ra các thứ tiếng khác nhau, tổ chức nhiều hội nghị khách hàng với sự tham gia của các công ty lữ hành để lấy ý kiến về việc điều chỉnh, hoàn thiện sản phẩm sao cho hấp dẫn, áp dụng chính sách giá vé ưu đãi cho khách du lịch. điều hành tour du lịch, nhưng nó không hiệu quả.
Ông Phạm Ngọc Tuấn, Giám đốc Nhà hát Tuồng Việt Nam cho biết, chương trình biểu diễn của các nghệ sĩ tuồng tại khu vực phố đi bộ Hà Nội thu hút sự quan tâm, thích thú của đông đảo du khách, đặc biệt là du khách. Quốc tế. Điều này cho thấy du khách nước ngoài rất quan tâm đến các sản phẩm nghệ thuật truyền thống của Việt Nam. Tuy nhiên, khó khăn là chúng ta chưa có cơ chế, chính sách phối hợp để tạo động lực, thuận lợi cho các công ty lữ hành khai thác.
Theo đại diện lãnh đạo nhà hát, với việc các công ty lữ hành phải hoạt động theo quy luật “lãi lỗ”, việc đưa sản phẩm mới vào lịch trình tour cần có sự tính toán kỹ lưỡng. Không phải lúc nào khách cũng có thể nhìn thấy hoặc có thể dẫn dắt được khách vì họ còn phải bỏ thời gian và đầu tư kinh phí để quảng bá, giới thiệu sản phẩm cho khách và thuyết phục khách trải nghiệm.
Cần một “tổng tư lệnh”
Bàn về giải pháp thúc đẩy liên kết giữa nghệ thuật truyền thống và du lịch, NSND Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Nhà hát Múa rối Việt Nam cho rằng, cần có một “tổng tư lệnh” đủ mạnh để tạo đà cho nghệ thuật truyền thống phát triển. Từ chiến lược quảng bá, chiến lược tiếp thị nghệ thuật truyền thống đến các hãng lữ hành, đến du khách trong và ngoài nước, đến sự phối hợp giữa các loại hình nghệ thuật, phối hợp tổ chức các chương trình nghệ thuật có chất lượng nhằm tạo sự đa dạng, hấp dẫn và thu hút du khách.
Theo các nghệ sĩ, vị “tổng tư lệnh” này phải là người của ngành Văn hóa – Du lịch, của Chính phủ. Ông Phạm Ngọc Tuấn, Giám đốc Nhà hát Tuồng Việt Nam chia sẻ, ông đã có cuộc trao đổi với trưởng đoàn Noh Nhật Bản của thành phố Osaka, vị đại diện này cho biết, các loại hình nghệ thuật truyền thống của Nhật Bản cũng kén người xem như ở Việt Nam nhưng vẫn phát triển mạnh. bởi Chính phủ nước này đã “nắm quyền” điều tiết các tập đoàn kinh tế, doanh nghiệp bỏ tiền đầu tư, quảng bá nghệ thuật. cổ truyền. Ngược lại, Chính phủ Nhật Bản có những chính sách ưu đãi như giảm thuế để khuyến khích các doanh nghiệp tại Nhật Bản đầu tư vào nghệ thuật truyền thống, quảng bá loại hình nghệ thuật này tới du khách …
Tổng cục Du lịch đã tổ chức một số cuộc gặp gỡ, tiếp xúc giữa công ty lữ hành và nhà hát để lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của hai bên, mong muốn có sự hợp tác chặt chẽ. . Tuy nhiên, theo đại diện Tổng cục Du lịch, các đối tác lữ hành chưa thực sự quan tâm, chưa thấy được ý nghĩa của việc đưa các chương trình hay, chất lượng để du khách cảm nhận được những giá trị của du lịch. của nghệ thuật truyền thống Việt Nam. Đội ngũ hướng dẫn viên du lịch hiện nay cũng chưa có những người hiểu biết chuyên sâu để có thể thuyết minh và quảng bá tốt cho từng loại hình sân khấu truyền thống.
Ngoài ra, nhiều công ty lữ hành bày tỏ, các rạp ở các địa chỉ khác nhau, cách xa nhau nên rất bất tiện cho việc di chuyển của du khách. Họ rất muốn có một trung tâm biểu diễn nghệ thuật quy tụ nhiều loại hình nghệ thuật phục vụ du khách quốc tế, nhưng không thể muốn xem múa rối mà phải lên Nhà hát Múa rối Trung ương ở đường Trường. Chinh, muốn xem lại Chèo ở Nhà hát Chèo Việt Nam ở Kim Mã…
Về vấn đề này, NSND Nguyễn Tiến Dũng cho rằng, khách du lịch là đối tượng tiềm năng, nhưng để thu hút khách đến xem biểu diễn nghệ thuật thì sản phẩm nghệ thuật phải phù hợp với hành trình du lịch của du khách. . Nhiều rạp chiếu phim hiện nay khó tiếp cận với du khách do vị trí quá xa khu vực trung tâm, cũng như gần các địa điểm du lịch nổi tiếng nên không thuận tiện trong việc kết nối lịch trình của khách.
Cùng chung quan điểm, NSND Triệu Trung Kiên cho rằng, về lâu dài, Việt Nam nên có một địa điểm được đầu tư thành khu vui chơi giải trí tổng hợp với một số hạng mục bổ sung như bảo tàng sân khấu, công viên giải trí. các dịch vụ giải trí, ẩm thực và không gian biểu diễn nghệ thuật khép kín, gồm nhiều khu vực như biểu diễn các loại hình nghệ thuật truyền thống như tuồng, chèo, cải lương, múa rối… Các sản phẩm đặc sắc được thiết kế riêng để thu hút du khách.
Các nghệ sĩ cho rằng, để làm được điều này cần đến vai trò “tổng tư lệnh” của cơ quan quản lý nhà nước về VHTTDL. NSND Thanh Ngoan, Giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam thẳng thắn: Khi đã đặt ra nhiệm vụ giúp nhà hát bắt tay với du lịch thì Bộ VH-TT & DL cần quan tâm. Các cơ quan liên quan cần có chính sách phù hợp, truyền thông là đầu mối. Bên cạnh đó, việc đầu tư của các quỹ cũng không thể như ngày nay. Lâu nay, mỗi nhà hát đã phải tự “bơi”, tự kiếm thị trường du lịch nhưng đồng thời phải giữ vững chất lượng của đơn vị nghệ thuật truyền thống dân tộc. Đó là bài toán khó mà các sân khấu nghệ thuật truyền thống đang gặp phải.
Có thể nói, câu chuyện kết nối sân khấu truyền thống và du lịch vẫn là một câu chuyện dài và bài toán khó. Vì vậy, cần có những giải pháp đồng bộ, một “tổng tư lệnh” đủ sức tạo sự kết nối giữa sân khấu và du lịch. (Chấm dứt)
Phương Lan