(Xây dựng) – Trong xu thế hội nhập toàn cầu hiện nay, các đạo diễn Việt Nam đã và đang đóng góp công sức vào quá trình tìm về cội nguồn, khai thác những nét đặc sắc trong bản sắc văn hóa dân tộc. Đặc biệt, âm nhạc dân tộc vẫn là mảnh đất màu mỡ chưa được “soi” mạnh. Số lượng phim có lồng tiếng ca nhạc, đặc biệt là Ca trù rất ít, rất may là vẫn có những sản phẩm “chất”. Đó là tín hiệu rất đáng mừng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của loại hình dân ca truyền khẩu lâu đời của dân tộc.
 |
Bước chân em bé
Nhiều đạo diễn đã đưa chất liệu ca trù vào phim. Mỗi bộ phim có một twist độc đáo của riêng nó. Từ phim tài liệu đến phim truyền hình, từ nông thôn đến thành thị, từ thời chiến đến thời bình. Tác phẩm nào cũng để lại ấn tượng khó phai trong lòng mỗi khán giả.
“Ngã ba Đồng Lộc” năm 1997 là một trong số đó. Phim dựa trên câu chuyện có thật về 10 nữ thanh niên xung phong đã anh dũng hy sinh tại Ngã ba Đồng Lộc. Trên vùng đất được coi là “tọa độ chết” – vì cứ mỗi mét vuông lại có 3 quả bom của địch, trung đội 4 nữ thanh niên xung phong làm nhiệm vụ rà phá bom mìn, sửa đường khi bị bom. Những cô gái thanh niên xung phong tuy không trực tiếp cầm súng giết giặc nhưng vẫn góp phần quan trọng làm nên chiến công. Các chị hy sinh cho Tổ quốc khi mới mười tám đôi mươi. Chất liệu ca trù được lồng ghép khéo léo vào đầu phim… những tiếng đàn réo rắt, leng keng của đàn hạc như gợi nhớ về miền quê xa xăm…
Chia sẻ về dự định này, đạo diễn Lưu Trọng Ninh cười nói: “Thực ra cũng không cầu kỳ lắm. Cảnh đó là cảnh mẹ từ trong hố bom chui lên, người ta bảo” con là hoa của đất “, người ta. là hơi thở của đất, tiếng hát ca trù vang lên như tiếng vọng từ đất mẹ, như lời ru, là lời tâm tình. “Tiếng hát ca trù vang lên như tiếng vọng từ đất mẹ, như lời ru, là lời tâm tình của người mẹ với những đứa con của mình”.
Dù có chất nhạc ca trù được lồng ghép khéo léo vào mạch phim nhưng các tác phẩm này không lạm dụng nhãn mác này để làm “màu” thu hút khán giả. Sự tiết chế này khiến mọi thứ trở nên tự nhiên và gần gũi, ca trù không khiến những khán giả chưa từng biết đến phải đắn đo. Đạo diễn nhấn mạnh: “Để đưa Ca trù vào phim một cách tự nhiên, không gượng ép, tôi buộc mình phải đứng ở góc độ khán giả chưa biết gì về Ca trù, vậy những câu Ca trù nào gần giống với các bạn. gần với mình thì sẽ gần với khán giả. Tôi chọn những giai điệu Ca trù dễ nghe hơn, đưa Ca trù xuất hiện đúng hoàn cảnh, dễ chạm đến trái tim người xem hơn. “
Quá trình ghi dấu ấn trong lòng khán giả
Thời hậu chiến, phim Việt luôn điểm xuyết những trích đoạn ca trù nhịp nhàng như một dấu ấn đặc trưng của văn hóa và con người Việt Nam xưa. Tiêu biểu trong thời kỳ này có thể kể đến các tác phẩm như: “Vầng trăng lộ ngưỡng hoa lan”, “Tri kiếp”, “Mê thảo thời vang”, “Long Thành cầm giả ca”, phim tài liệu “Sành Phềnh ”. vang dội ”. Nhưng âm nhạc dân tộc đóng vai trò “kép chính” trong phim, nó chỉ xuất hiện như một thứ gia vị kéo nhân vật vào một biến cố, đồng thời kéo cảm xúc của người xem lên cao trào.
Cho đến năm 2017, “Hãy nghĩ về ai” đã được phát hành. Phim được chuyển thể từ nguyên tác “Bến không chồng” của nhà văn Dương Hướng, nhưng được chuyển thể theo tư tưởng của đạo diễn Lưu Trọng Ninh. Phim khắc họa số phận của những người phụ nữ nông thôn Bắc Bộ trong chiến tranh. Vì là bộ phim đại diện cho cả một giai đoạn lịch sử nên Thương nhớ ở ai không thể bỏ qua việc xây dựng tuyến nhân vật là ca sĩ, một nghề mà xã hội lúc bấy giờ vẫn chưa có cái nhìn đúng đắn. ngay thẳng và định kiến là một nghề mang lại khoái cảm cho đàn ông.
Giai điệu “hát ru” mà nhân vật Nương (do diễn viên Thanh Hương thủ vai) hát trong đêm ám ảnh không chỉ người dân xóm Đông mà cả khán giả xem phim. Trở mặt… Nhân vật Chấm (Jimmy Khánh) bắt Nương ra đình làng ngồi hát thâu đêm. Từng câu hát than thở của Nương khiến cả xóm Đông đêm ấy chợt nghĩ về tình yêu. Dường như cả làng đều không biết thứ gọi là tình yêu. Để rồi sau một đêm mất ngủ, họ lại rạo rực, rồi suy tư, rồi tiếc nuối vì đã lỡ câu yêu đương gần một đời người. Có lẽ, cái đói, cái nghèo đã khiến con người ta quá bận rộn với gánh nặng mưu sinh mà quên đi những cử chỉ, lời nói yêu thương dành cho nhau. Người ta nói: “Hồng nhan bạc phận” đúng vào lúc lẽ ra là hạnh phúc nhất trong cuộc đời, Nương đã bị hàng loạt bom của máy bay Mỹ giết chết. Hình ảnh cuối cùng trước khi Nương mất khi cô đang ngồi ngâm nga ca trù theo nhịp phách, từng câu hát, điệu bộ, thần thái của nữ diễn viên hiện lên như âm vang từ quá khứ tươi sáng của nữ diễn viên. CA Tru. Cái chết của Nương đã gây ra một “cú sốc” lớn và lấy đi không ít nước mắt của khán giả. Đạo diễn Lưu Trọng Ninh bày tỏ: “Nhân vật Ca nương trong Thương nhớ ở ai đã khiến người xem xúc động. Câu chuyện này không thể có một kết thúc có hậu vì một ca nương danh giá không thể lấy một anh nông dân nghèo, ít học. Thật sự nếu để lấy nhau rồi sống chung, thật là nhục vì hai người có sự khác biệt về văn hóa rất lớn, giải pháp tốt nhất là đi tìm cái chết cho một tình yêu đẹp, nhưng sống sao để sống? khắc. Bởi vì nếu không chết ta đã hạ huynh đệ của ta xuống một bậc, chính là khinh thường bọn họ, cái chết đó làm cho người ta yêu thích nhân vật này, thì người ta sẽ ghi nhớ trong đầu, người ta sẽ nhớ tới nương nương. chết để nghệ thuật ca trù được sống Chỉ khi khán giả day dứt, trăn trở vì cái chết của nhân vật thì mới đến với ca trù, mới được nghe ca trù, mới được yêu, mới được yêu, mới được gìn giữ một của mình. khát vọng là truyền cho mọi người những giá trị của na niềm tự hào thiên vị. ”
Phim lấy bối cảnh những năm 1965 ở vùng quê Bắc Bộ, đây là thời điểm nhạc dự bị bị xã hội xem với những định kiến khắc nghiệt, bị liệt vào hàng mê tín và bị đẩy xuống đáy xã hội. Các đoàn ca trù tan rã, các kép da, ca nương không còn đất diễn, phải bỏ nghề, mai danh ẩn tích. Ca Trù không đóng vai “kép” chính trong phim. Tuy nhiên, sự “góp mặt” của Ca trù vẫn tỏa sáng và trở thành yếu tố giúp những thước phim trở nên thăng hoa. Nó thăng hoa bởi từng giai điệu da diết được lồng ghép khéo léo để đẩy cảm xúc của các nhân vật khác trong phim cũng như khán giả lên cao trào.
 |
Nhiều người cho rằng đề tài âm nhạc dân tộc rất khó làm vì đòi hỏi ê-kíp sản xuất phải có hiểu biết nhất định về điện ảnh và âm nhạc thì mới có thể tạo ra một sản phẩm làm hài lòng cả khán giả yêu điện ảnh. và những người yêu thích âm nhạc dân gian.
Âm nhạc truyền thống Việt Nam là “mảnh đất trù phú” với lịch sử phát triển lâu đời, sự tinh tế của bản chất, số lượng tác phẩm đồ sộ và nhiều câu chuyện bên lề, mở ra vô vàn khía cạnh. Một góc cạnh thú vị để các nhà làm phim khai thác. Hy vọng trong thời gian sắp tới, âm nhạc dân tộc sẽ không còn bị gọi là “hiếm” mà sẽ xuất hiện trong nhiều bộ phim hơn.