Ở Quảng Trị, chỉ có sông Sa Lung mới có loài nhuyễn thể này. Cây bần cũng được chủ ý “sắp đặt” để mọc trên những bãi bồi nơi này, rồi cùng với én tạo thành một loại đặc sản khác.
Sông Bến Hải, con sông chia cắt hai miền Nam – Bắc trong 21 năm chắc hẳn rất nổi tiếng, nhưng sông Sa Lung thì không phải ai cũng biết. Vì đây là một con sông khá nhỏ, chảy qua vùng quê đất thép Vĩnh Linh trước khi hợp lưu ở ngã ba Hiền Lương rồi đổ ra sông Bến Hải đổ ra biển. Dù không rộng hay dài nhưng Sa Lung vẫn có gì đó gây thương nhớ cho những ai từng ghé thăm, với làn nước trong xanh, những hàng tre sát mép nước, những hàng bần chua bám đầy phù sa và món gỏi nuốt. ngôn ngữ.
 |
|
Hình dạng của một con én khi được đánh bắt từ sông Sa Lung THÀNH LỘC |
Những người cao tuổi, từng bơi qua sông này không biết bao nhiêu lần cho rằng, Sa Lung có thể có tên là Sa Long. Chuyện kể rằng, thuở hồng hoang, có một con rồng cái từ biển bay vào vùng đất này để tìm nơi “làm tổ”. Thật không may, lúc đó con rồng trở dạ, bị ngã và xác chìm xuống đất. Con rồng huyền thoại ấy đã hình thành nên dòng Sa Lung trong xanh hôm nay, như một tấm thảm xanh dài gần 60 km bồng bềnh giữa làng mạc, cánh đồng bạt ngàn của nhiều xã thuộc H.Vĩnh Linh.
“Độc quyền” Sa Lung
Thú thật, nếu không sống ở Quảng Trị mười mấy năm, người viết sẽ không biết đến loài nhuyễn thể này. Bởi từ Quảng Bình trở ra Bắc, nhạn thực sự là một cái tên rất xa lạ. Có thể, mọi người chỉ biết về người anh em họ hàng hải của chúng là sứa. Nhưng nếu đặt “hai anh em” này lên bàn cân để đo độ ngon và độ độc đáo thì sứa chỉ có thể chào thua. Và kể từ lần đầu tiên, vượt 40 km từ TP.Đông Hà đến xã Vĩnh Long (huyện Vĩnh Linh) theo lời mời gọi đầy “tư cách Vĩnh Hoàng” của một người bạn rằng “đừng ăn con nuốt… tiếc nửa đời. người ta ”, chúng tôi bắt đầu ngán thức ăn đã nuốt và phải quay lại đây nhiều lần, đến lúc nuốt được thì đi.
 |
|
Qua nhiều công đoạn chế biến mới có được món yến ngon |
Theo kinh nghiệm nhiều năm làm nghề chài lưới trên sông Sa Lung, ông Nguyễn Văn Hoàng, người dân thôn Phúc Lâm (xã Vĩnh Long) cho biết, khi gió đông nam thổi mạnh là mùa én đã đến, tức là khoảng tháng 4. . Tháng tám. Chính người đàn ông chuyên làm nghề sông nước này đã mời tôi xuống thuyền để trải nghiệm chuyến đánh bắt én. Những con mới hay chỉ sống ở vùng nước lợ thì trong nước khá trong, nhưng khi vớt lên thì chuyển sang màu trắng sữa, hơi xanh, đôi khi có màu đỏ. Chúng có những chấm đen gây tò mò trên cơ thể, có thể liên tưởng đến một nhân vật cổ đại. Một số người thậm chí còn ví thứ mềm này có hình dạng giống bạch tuộc, dù nó nhỏ hơn sứa. Nhưng dù thế nào, cầm trên tay một con én sống, để xúc tu của chúng dính chặt vào thịt, cảm giác nhột nhột, mát lạnh… cũng sẽ là một trải nghiệm không dễ gì có được. “Nhiều người nói rằng nó rất ngon, nhưng họ không biết nó trông như thế nào khi bạn nuốt nó. Vì chỉ cần đưa lên bờ, nhà hàng phải sơ chế ngay, nếu không con nào nuốt nước vào sẽ tan ra. Bạn thật may mắn! ”, Hoàng cười nói.
Ở Quảng Trị, nuốt chỉ có ở đây, bên sông Sa Lung. Dù khó đến đâu cũng khó tìm ra câu trả lời cho những câu hỏi như tại sao loài này sinh ra, sinh sản, có nhiều điểm giống nhau, tại sao sông này nuốt trôi loài khác? Chấp nhận thực tế: én chỉ sống ở Sa Lung vì nước ở Sa Lung như thế, nắng gió trên sông Sa Lung như thế và phù sa dưới đáy Sa Lung như thế!
 |
|
Đĩa gỏi cuốn hoa bần chuẩn |
\N
Ẩm thực một món: Gỏi hoa bần
Khác với nhiều sản vật của các vùng sông nước khác, nhạn chỉ làm được một món ẩm thực duy nhất: gỏi hoa bần. Nhưng vì nhiều lý do mà món ăn quý hiếm này đang đứng đầu bảng đặc sản ẩm thực ở Vĩnh Linh hiện nay.
Từ con nhạn trắng vừa vớt lên khỏi mặt nước, đến khi trở thành món ăn đưa lên miệng thực khách phải trải qua nhiều công đoạn, theo trình tự mà chỉ những người dân ven biển Sa Lung mới biết làm. cái nào đúng. Một thằng tay ngang như tôi, qua vài lần nghe trộm chỉ muốn chép lại sơ qua như sau.
Nhạn sau khi hái về, tách chân và đầu, đem phơi nắng cho khô rồi ngâm vào nước lá ổi, dấm để tạo độ giòn. Chỉ khi chuẩn bị lên khay mới lấy ra nuốt và để khô. “Đồng hành” với nuốt là nhiều loại rau quê như sung, chuối chát, khế chua, dưa leo, hoa chuối xắt mỏng, giá đỗ, ngò gai. Nhưng có một thứ không thể thiếu để làm nên một đĩa én chuẩn vị, đó là hoa bần. Đó là những sợi nhỏ li ti màu trắng hồng rất bắt mắt được trải trên đĩa, khi ăn có vị chát nhẹ. “Lạ sông Sa Lung có cây bần khi én về, lạ thay, mùa én về cũng là lúc hoa bần nở. Cứ như thể họ được tạo ra để dành cho nhau ”, chị Thương, chủ một quán ăn chuyên nuốt cá dọc bờ biển Sa Lung, xã Vĩnh Long cho biết.
 |
|
Nhiều loại rau tự nhiên được sử dụng khi làm món salad yến |
Nhiều thực khách phải thừa nhận rằng bát nước chấm thực sự góp phần tạo nên “linh hồn” cho món nộm hoa bần. Đó có thể là một bát nước mắm nhĩ “thần thánh” với tỏi, ớt, tương, tiêu nhưng ngon nhất vẫn là khi được ninh từ sò biển thành thứ nước mỏng, màu đỏ sẫm, thơm, cay cay quyện với đậu phộng giã nhỏ. .
Nếu chưa quen, khi gắp miếng đầu tiên đưa vào miệng, bạn vẫn còn rụt rè. Nhưng từ đây, đầu lưỡi của bạn sẽ bị bối rối bởi những mùi vị: vón cục và mát lạnh của nuốt, chua và chát của vả, khế; cay và thơm từ nước chấm… Khi đó, bạn muốn ăn thêm miếng nữa. Cứ như vậy cho đến khi no căng bụng mà tay vẫn muốn gắp và miệng vẫn muốn ăn. Nhưng thực ra không nên ăn quá nhiều, vì đây là loại thực phẩm có tính hàn, dễ khiến dạ dày “khó thở” …
Ăn gỏi hoa bần còn có cái thú là ngồi trên những chòi gỗ do tiểu thương dựng ven sông nước Sa Lung, tha hồ hóng gió. Dọc làng Phúc Lâm có hơn chục “quán ăn tự nhiên” như thế. Giản dị nhưng tiếng lành đồn xa, cứ đến mùa én, con đường làng nhỏ lại đón những đoàn xe khách tứ phương về thưởng thức đặc sản nức tiếng. Ngay cả những người dân lạc quan nhất vùng này cũng không ngờ rằng, con vật nhỏ xíu không ai ngó ngàng đến lại mang “cơm no áo ấm” cho dân làng. (còn tiếp)