Vận chuyển tôm nguyên liệu cho nhà máy chế biến tôm xuất khẩu tại nhà máy của Tập đoàn Thủy sản Minh Phú, tỉnh Cà Mau. (Ảnh: Vũ Sinh / TTXVN)Phát biểu tại Hội nghị công bố quy hoạch và xúc tiến đầu tư vùng Đồng bằng sông Cửu Long giai đoạn 2021-2030 diễn ra ngày 21/6 tại Cần Thơ, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ nếu con người là trung tâm, chủ thể, động lực, mục tiêu, nguồn lực để phát triển thì đây cũng chính là điểm nghẽn lớn nhất.
Đặc biệt là vấn đề nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài; nhất là đào tạo đội ngũ cán bộ các cấp năng động, sáng tạo, tự tin, tận tụy với công việc thì còn nhiều điều phải lo.
Xuất phát điểm nhân lực thấp
Thủ tướng đánh giá, Hội nghị công bố quy hoạch và xúc tiến đầu tư vùng ĐBSCL giai đoạn 2021-2030 mang lại nhiều kỳ vọng, niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế. kinh tế – xã hội vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Tuy nhiên, Thủ tướng cũng nhìn nhận, để thành hiện thực, chúng ta đã quyết tâm thì phải quyết tâm hơn nữa; đã cố gắng, đã cố gắng, phải cố gắng, cố gắng hơn nữa; hành động quyết liệt, trọng tâm hơn nữa để thực sự có sản phẩm, kết quả, mang lại hạnh phúc, ấm no hơn cho người dân ĐBSCL.
Một trong những nguyên nhân chính cản trở quá trình “hóa rồng” của Tây Nam Bộ là “điểm nghẽn” về nguồn nhân lực mà thời gian tới, các cấp, ngành phải tập trung tháo gỡ.
Xuất phát điểm từ dân trí, nguồn nhân lực của vùng Đồng bằng sông Cửu Long thấp hơn so với các vùng khác trên cả nước, theo mốc tính từ năm 2016.
Hội thảo “Phát triển nông thôn Đồng bằng sông Cửu Long từ thực tiễn đến chính sách” do Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh) tổ chức ngày 5/10/2016 đã chỉ ra khoảng cách rất lớn về chất lượng nguồn nhân lực. giữa các vùng trong cả nước, theo đó Tây Nam Bộ là “vùng trũng về giáo dục và đào tạo”.
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê năm 2016, ở Đồng bằng sông Cửu Long, tỷ lệ đi học chung cấp THCS và THPT thấp nhất cả nước (88,2%; 58,0%). Trong khi đó, ở Đồng bằng sông Hồng, mức này cao nhất cả nước, lần lượt là 99,0% và 87,8%.
[Tập trung nguồn lực phát triển vùng Đồng bằng sông Cửu Long]
Trên cơ sở số liệu của Tổng cục Thống kê, các đại biểu tham dự hội thảo “Phát triển nông thôn Đồng bằng sông Cửu Long từ thực tiễn đến chính sách” đã chỉ ra mối quan hệ chặt chẽ giữa mức sống và chất lượng giáo dục-đào tạo.
Đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ có trình độ phát triển kinh tế – xã hội cao nhất cả nước, số người tốt nghiệp trung học phổ thông trở lên chiếm 36,2% và 33,0% dân số. Trong khi đó, ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nơi có đời sống người dân còn nhiều khó khăn, truyền thống hiếu học chưa phát triển mạnh nên số người tốt nghiệp THPT trở lên chiếm tỷ lệ rất thấp: 13,7%.
So sánh tỷ lệ dân số có trình độ văn hóa thấp nhất (chưa tốt nghiệp tiểu học) và cao nhất (có bằng tốt nghiệp THPT trở lên) giữa Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước năm 2016 cho thấy có một chênh lệch lớn. . Số người chưa tốt nghiệp tiểu học ở Đồng bằng sông Cửu Long là 29,9% so với 20,2%; số người tốt nghiệp THPT trở lên lần lượt là 13,7% và 26,4%.
Theo xu thế phát triển, nguồn nhân lực được đào tạo và cấp chứng chỉ chuyên môn ở Việt Nam ngày càng được nâng cao, tuy nhiên mức độ nâng cao rất khác nhau giữa các vùng kinh tế – xã hội trong cả nước. Xếp từ thấp đến cao trong năm 2016 lần lượt là Đồng bằng sông Cửu Long (khoảng 9,5%); Tây Nguyên (11,9%); Trung du và miền núi phía Bắc (14,7%); Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung (15,6%); Đồng bằng sông Hồng (21,4%); Đông Nam Bộ (22,5%). Chênh lệch giữa Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước là 1,77 lần (9,5% so với 16,9%).
Đến cuối năm 2020, tỷ lệ lao động của vùng ĐBSCL được đào tạo có chứng chỉ đạt hơn 15%, thấp hơn nhiều so với tỷ lệ trung bình cả nước là 24,5% (số lao động được đào tạo và cấp chứng chỉ). đào tạo dù không có chứng chỉ trong cả nước là 64,5%).
Tìm kiếm một giải pháp
Trong khi nguồn nhân lực tại chỗ vừa thiếu, vừa yếu thì vùng ĐBSCL vẫn đang phải đối mặt với tình trạng chảy máu chất xám trầm trọng.
PGS.TS Đàm Sao Mai, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM, cho biết: Nhiều sinh viên miền Tây sau khi học xong không muốn về quê với suy nghĩ sẽ ở lại TP.HCM. . nhiều cơ hội hơn, thu nhập tốt hơn.
Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị công bố quy hoạch và xúc tiến đầu tư vùng Đồng bằng sông Cửu Long. (Ảnh: Dương Giang / TTXVN)Vấn đề này đang đặt ra yêu cầu cấp thiết là phải có chiến lược đào tạo cho cả vùng ĐBSCL để vừa thu hút nguồn nhân lực trình độ cao trở về quê hương, vừa tăng cường đào tạo nguồn nhân lực trẻ. đang tạm trú tại địa phương trong quá trình khởi nghiệp, giúp họ tạo điều kiện phát triển kinh tế tại quê hương.
Bà Tiêu Yến Trinh, Tổng giám đốc Công ty Talentnet, đề xuất kết nối nhân tài giữa các tỉnh, thành trong khu vực, xác định các ngành đào tạo mũi nhọn, thực hiện đồng thời 3 chiến lược gồm: tuyển dụng. -thu hút tài năng. Vừa phát triển nguồn lực trong vùng, vừa “mượn” chất xám của các chuyên gia trong nước và quốc tế về ĐBSCL làm việc.
Thạc sĩ Huỳnh Phước Nghĩa, Phó trưởng Khoa Kinh doanh-Marketing quốc tế (Trường Đại học Kinh tế TP.HCM) cho biết, trường đang triển khai chương trình đào tạo “Mekong Talent – đi để trở về” với mong muốn thông qua môi trường học tập và trải nghiệm. tại Đồng bằng sông Cửu Long và quốc tế, nguồn nhân lực Điều này sẽ góp phần vào sự phát triển của khu vực.
Phó Giám đốc Sở NN & PTNT TP Cần Thơ Trần Thái Nghiêm đề nghị: Sản xuất nông nghiệp vùng ĐBSCL gắn với 3 “biến” là biến đổi khí hậu, biến đổi thị trường và biến đổi khí hậu. thay đổi xu hướng tiêu dùng. Vì vậy, chiến lược và nội dung đào tạo nguồn nhân lực ngành nông nghiệp cho vùng cần chú trọng trang bị kiến thức, kỹ năng phù hợp với những yếu tố thay đổi này, từ đó đóng góp hiệu quả vào sự phát triển của vùng. phát triển bền vững vùng đồng bằng phía Nam Tổ quốc.
Theo Trung tâm Thông tin và Dự báo Kinh tế – Xã hội Quốc gia (NCIF), giải pháp cơ chế đặc thù để phát triển nguồn nhân lực vùng ĐBSCL là cải thiện chất lượng của con người thông qua việc cải thiện các tác nhân đầu vào. Việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của vùng cần được nhìn nhận bằng cách giải quyết hai điểm yếu chính: giảm tỷ lệ học sinh bỏ học và nâng cao vai trò của nguồn nhân lực có trình độ.
Cụ thể, cần thiết kế chính sách để tạo động lực cho con em đi học. Các địa phương cần có cơ chế khuyến khích, chế tài tác động trực tiếp đến hành vi của người dân, xóa bỏ tư duy thiển cận, vụ lợi ngắn hạn khiến các em lựa chọn bỏ học sớm ở cấp THPT. trường trung học cơ sở và trung học phổ thông.
Cần tạo cơ hội việc làm để nâng cao vai trò của nguồn nhân lực trình độ cao, tạo động lực cho lực lượng lao động theo đuổi học tập và phát triển bản thân, kích thích sự phát triển của hệ thống giáo dục chuyên biệt. . Giáo dục chuyên biệt cần liên kết với doanh nghiệp và thị trường lao động để đảm bảo đáp ứng nhu cầu sử dụng nguồn lực.
Các chính sách giải quyết những bất cập của hệ thống giáo dục cần tác động trực tiếp đến vấn đề chính khiến chất lượng nguồn nhân lực giảm sút, vừa tiết kiệm tiền bạc, thời gian vừa đảm bảo hành vi của người dân. phản ứng hiệu quả với các chính sách trong ngắn hạn.
Ngoài ra, cần tạo hệ sinh thái sáng tạo để thu hút và giữ chân nhân tài, xây dựng nền kinh tế tri thức làm cú hích phát triển nguồn nhân lực cho vùng ĐBSCL. Đây là nhóm giải pháp giúp tạo ra ngoại lực. Việc tạo ra một hệ sinh thái sáng tạo đòi hỏi nhiều thời gian và sự quyết tâm của lãnh đạo địa phương.
Điểm sáng ở Đồng Tháp
Theo Báo cáo chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) 2021 công bố ngày 26/6/2022, về chỉ số đào tạo lao động, Hà Nội đạt điểm cao nhất với 7,64 điểm, trong khi Đồng Tháp được đánh giá có chất lượng lao động cao nhất cả nước với 80%. của người lao động đáp ứng đầy đủ hoặc một phần nhu cầu của doanh nghiệp.
Chỉ số PCI đo lường chất lượng điều hành kinh tế của chính quyền cấp tỉnh trong 10 lĩnh vực then chốt đối với sự phát triển của khu vực doanh nghiệp tư nhân. Một trong những yếu tố quyết định để địa phương có được chất lượng quản trị tốt là chính sách đào tạo lao động.
Trong khi chất lượng nguồn nhân lực vùng Đồng bằng sông Cửu Long còn nhiều hạn chế, thì việc Đồng Tháp vừa được Báo cáo chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh đánh giá là “địa phương có chất lượng lao động cao nhất cả nước” đã trở thành một tín hiệu đáng mừng. cho toàn vùng, là yếu tố cần được “nhân lên” trong thời gian sắp tới.
Xác định con người là trung tâm của mọi chiến lược phát triển kinh tế – xã hội, những năm qua, UBND tỉnh Đồng Tháp đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trên địa bàn. nền tảng cho sự phát triển bền vững trong thời kỳ mới.
Một số kết quả mà Đồng Tháp đã đạt được sau 5 năm nỗ lực nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trên địa bàn: lao động qua đào tạo nghề đạt 70% (tăng gần 12% so với năm 2016), trong đó tỷ lệ qua đào tạo nghề. đạt 50% (tăng 8%); tổng số lao động nông thôn được đào tạo nghề nông nghiệp (dưới 3 tháng) là hơn 9.300 người, có hơn 7.700 người học xong được cấp chứng chỉ, trong đó có việc làm đạt hơn 99%.
Mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp phân bố đều ở các địa phương trong tỉnh, cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo được đầu tư đảm bảo. Từ năm 2016 đến nay, công tác đào tạo lao động đi làm việc ở nước ngoài rất hiệu quả; tỷ lệ học sinh, sinh viên tốt nghiệp trung cấp, cao đẳng có việc làm đạt khoảng 85%; đào tạo nghề cho lao động nông thôn, tỷ lệ lao động có việc làm sau đào tạo đạt khoảng 80%.
Trần Quang Vinh (TTXVN / Vietnam +)