Xếp hàng dài để mua nhiên liệu
Ở Sri Lanka, người dân phải xếp hàng dài hàng km để đổ đầy bình xăng. Thủ tướng Ranil Wickremesinghe ngày 22/6 cho biết nền kinh tế của quốc gia Nam Á với 22 triệu dân này “đối mặt với sự sụp đổ hoàn toàn” và kêu gọi mọi người sử dụng tiết kiệm nhiên liệu. Ở Bangladesh, các cửa hàng đóng cửa lúc 8 giờ tối để tiết kiệm điện.
Tại Ấn Độ và Pakistan, tình trạng mất điện buộc các trường học phải đóng cửa, các cơ sở kinh doanh đóng cửa và người dân sống trong cảnh ngột ngạt khi không có điều hòa nhiệt độ bất chấp những đợt nắng nóng khắc nghiệt.
Người dân xếp hàng dài chờ mua nhiên liệu.
Những vấn đề nêu trên chỉ là một vài trong số rất nhiều vấn đề nghiêm trọng đang diễn ra ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nơi các quốc gia khác nhau phải đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng tồi tệ nhất trong nhiều năm và vật lộn với chi phí sinh hoạt ngày càng tăng.
Ngay cả ở những quốc gia tương đối giàu có, như Úc, những lo ngại về kinh tế đang bắt đầu xuất hiện khi người tiêu dùng cảm thấy áp lực từ các hóa đơn năng lượng cao hơn. Giá bán buôn điện trong quý đầu tiên của năm 2022 tăng 141% so với cùng kỳ năm ngoái và các hộ gia đình đang được khuyến khích cắt giảm sử dụng điện.
Ngày 15/6, Cơ quan Thị trường Năng lượng Australia (AEMO) thông báo đóng cửa một số thị trường điện giao ngay trong nước để kịp thời ứng phó với cuộc khủng hoảng năng lượng ngày càng gia tăng.
Nhu cầu điện của Ấn Độ gần đây đạt mức cao kỷ lục và công ty than thuộc sở hữu nhà nước Coal India (Ấn Độ) thông báo sẽ nhập khẩu than lần đầu tiên kể từ năm 2015, trong bối cảnh đất nước gặp nhiều khó khăn. mất điện trên diện rộng khi thời tiết nắng nóng gay gắt.
Nguồn gốc của vấn đề
Mặc dù mỗi quốc gia này đều phải đối mặt với những hoàn cảnh riêng, nhưng tất cả đều bị ảnh hưởng bởi tác động kép của đại dịch COVID-19 và xung đột Nga-Ukraine. Đây là hai sự kiện không thể đoán trước đang làm thay đổi chương trình nghị sự kinh tế toàn cầu. Về gốc rễ, theo các chuyên gia, vấn đề nằm ở chỗ sự mất cân đối giữa cung và cầu ngày càng gia tăng.
Trong vài năm qua, đại dịch đã khiến nhu cầu năng lượng ở mức thấp bất thường, với mức tiêu thụ điện toàn cầu giảm hơn 3% trong quý đầu tiên của năm 2020 do nhà máy đóng cửa và hạn chế đi lại khiến người lao động gặp rủi ro. Công nhân phải ở nhà, phương tiện không được lưu thông, tàu mắc cạn tại cảng.
Tuy nhiên, giờ đây, khi các quốc gia bắt đầu đẩy lùi đại dịch, nhu cầu nhiên liệu tăng vọt và sự cạnh tranh bất ngờ đang đẩy giá than, dầu và khí đốt lên mức cao kỷ lục. Ngoài ra, xung đột giữa Ukraine và Nga, nước sản xuất dầu lớn thứ ba thế giới và xuất khẩu dầu thô lớn thứ hai, cùng với các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga đã khiến nhiều nước phải tranh giành nhau để tìm nguồn nhiên liệu thay thế. Thực tế này càng làm tăng thêm sự cạnh tranh về nguồn cung vốn đã hạn chế.
Samantha Gross, Giám đốc Sáng kiến An ninh Năng lượng và Khí hậu của Viện Brookings, có trụ sở tại Mỹ, cho biết nhu cầu năng lượng đã phục hồi nhanh hơn nguồn cung. Theo chuyên gia này, giá nhiên liệu đã cao hơn ngay cả trước khi xảy ra xung đột ở Đông Âu. Và cuộc xung đột là một cú sốc thực sự đối với việc cung cấp năng lượng. Các phản ứng sau xung đột cũng đặt ra những thách thức bổ sung đối với nguồn cung năng lượng toàn cầu.
Tại sao Châu Á?
Theo các chuyên gia, trong bối cảnh giá nhập khẩu năng lượng trên thế giới tăng vọt, với giá than quốc tế cao gấp 5 lần so với một năm trước và giá khí đốt tự nhiên cao gấp 10 lần so với năm ngoái. Có một số nền kinh tế đang phát triển ở châu Á, đặc biệt là những nền kinh tế phụ thuộc vào nhập khẩu, bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng tại Moody’s Analytics, lưu ý rằng các nền kinh tế mới nổi như Sri Lanka sẽ phải nhập khẩu các mặt hàng như dầu mỏ và khí đốt tự nhiên. Trong khi các quốc gia này trả nhiều tiền hơn cho những thứ họ cần, thì những thứ họ xuất khẩu không hề tăng giá. Kết quả là, các nền kinh tế này sẽ chi nhiều tiền hơn để cố gắng giữ cho nền kinh tế của họ hoạt động.
Antoine Halff, thành viên cấp cao tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu của Đại học Columbia, lập luận rằng các nước nghèo hơn ít có khả năng cạnh tranh với các nước giàu về nguồn cung cấp năng lượng.
Các nước nghèo nhập khẩu năng lượng càng nhiều thì vấn đề của họ càng lớn.
Bộ trưởng Năng lượng và Tài nguyên Sri Lanka Kanchana Wijesekera ngày 26/6 thừa nhận nước này đang gặp khó khăn trong việc kiếm các hợp đồng cung cấp nhiên liệu mới. Thông tin trên được đưa ra vào thời điểm quốc gia Nam Á này chỉ còn 15.000 tấn xăng để duy trì các dịch vụ thiết yếu trong những ngày tới.
Sri Lanka đang phải đối mặt với tình trạng thiếu ngoại hối trầm trọng để thanh toán ngay cho các mặt hàng nhập khẩu thiết yếu nhất của mình, bao gồm thực phẩm, thuốc men và xăng dầu, và nước này đang kêu gọi các khoản tài trợ quốc tế.
Phản ứng của các quốc gia đang vật lộn với tình trạng thiếu nhiên liệu có thể đặt ra một vấn đề còn lớn hơn khi các chính phủ và chính trị gia có thể quay trở lại với các dạng năng lượng rẻ hơn, gây ô nhiễm hơn như than đá, bất kể tác động của môi trường và khí hậu.
Tham khảo: CNN