(Dân trí) – Ngoài những bãi biển trong xanh thơ mộng và những khu nghỉ dưỡng sang trọng, có lẽ không hòn đảo nào ở Việt Nam có nhiều sông rạch lớn như đảo Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang). .
Nếu có dịp đến với Phú Quốc, chúng ta hãy thuê một chiếc thuyền nhỏ để thực hiện một chuyến ngược dòng thăm hai con sông lớn nhất và tiêu biểu nhất của du lịch Phú Quốc. Đó là sông Dương Đông và sông Cửa Cạn.
Sông Cửa Cạn trên đảo Phú Quốc có chiều dài khoảng 15km, bắt nguồn từ dãy núi Hàm Ninh (xã Hàm Ninh, TP. Phú Quốc), chảy theo hướng Tây Nam rồi đổ ra biển tại xã Cửa Cạn.
Con sông này chảy qua một số khu vực mà người dân địa phương quen gọi như: Rừng Cấm, Cây Sao, Động Ba … (Ảnh: Dũng Trường).
Dọc sông Cửa Cạn, nhiều xóm đã hình thành từ hàng chục năm nay. Cư dân làm nghề đánh bắt hải sản trên sông và một số vùng biển lân cận.
Phần lớn chiều dài của sông len lỏi qua những cánh rừng bạt ngàn. Do được hình thành từ tự nhiên nên độ sâu và rộng của mặt nước ở các khúc sông thường có sự chênh lệch lớn. Nơi rộng nhất của sông Cửa Cạn lên tới gần 30m, nhưng có những đoạn sông nhỏ chưa đầy 5m, chỉ đủ cho một chiếc thuyền nhỏ qua lại.
Nước sông Cửa Cạn rất trong, nhìn thấy tận đáy khi nước lặng. Cảnh quan hai bên sông đẹp với những bụi cây thấp, đan xen là những ngôi nhà của người dân địa phương.
Ở cửa sông Cửa Cạn thông ra biển có một bãi cát dài nhô ra chắn ngang. Vì vậy, khi thủy triều lên, người dân có thể ra vào dễ dàng. Khi mực nước biển xuống thấp, cửa biển này gần như “trơ đáy”, chỉ đủ rộng cho một chiếc thuyền nhỏ đi qua. Đây cũng là điểm đặc biệt làm nên tên tuổi của dòng sông xinh đẹp này.
Sông Dương Đông dài 21,6km, là con sông dài nhất trên đảo Phú Quốc. Sông bắt nguồn từ suối Đá Bạc, chảy theo hướng đông – tây.
Sông Dương Đông đổ ra cửa Dinh Cậu, thuộc thị trấn Dương Đông (TP. Phú Quốc). Cửa biển Dương Đông là nơi neo đậu tàu thuyền chính của Phú Quốc.
Ngoài dòng chảy chính, có thể kể đến một số nhánh phụ của sông Dương Đông như: rạch Ông Trí, rạch Cầu Lớn, Suối Đá, Suối Tiên…, các nhánh này có tổng chiều dài lên đến 63km.
Những lúc biển động, số lượng tàu thuyền đánh bắt ở cửa sông Dương Đông khá đông, lên đến hàng nghìn chiếc (Ảnh: Đinh Quang Thiều).
Dọc hai bên bờ sông Dương Đông và các phụ lưu có hơn 10.000 hộ dân sinh sống. Ở nước ta, không có con sông nào trên cù lao có mật độ cư dân sinh sống hai bên đông đúc và nhộn nhịp như sông Dương Đông.
Các hộ này chủ yếu làm nghề chài lưới, đánh cá, làm nước mắm và buôn bán nhỏ.
Nhiều năm nay, tình trạng ô nhiễm nguồn nước sông Dương Đông khá nghiêm trọng do lượng nước thải sinh hoạt xả thẳng ra sông. Chính quyền địa phương đã nhiều lần kiến nghị cấp có thẩm quyền tìm giải pháp góp phần giảm thiểu ô nhiễm sông Dương Đông.
Ngoài hai con sông lớn là Dương Đông và Cửa Cạn, đảo Phú Quốc còn có sông Rạch Tràm và hệ thống kênh rạch khá phong phú, với tổng chiều dài hơn 100km.
Trong số các kênh rạch ở Phú Quốc, rạch Cầu Sấu ở thị trấn An Thới là kênh lớn nhất. Kênh dài hơn 10km, chiều rộng mặt nước từ 5-30m tùy từng đoạn.
Lạch Cầu Sâu nối trực tiếp ra biển và không hợp lưu với các nhánh sông lớn hơn. Đây được coi là điểm khác biệt của rạch Cầu Sấu với hầu hết các kênh đào khác trên đảo Phú Quốc.
Với những đặc điểm trên, nhiều người dân địa phương cho biết, tuy là kênh nhưng rạch Cầu Sấu không khác gì sông. Tàu cá của ngư dân ra vào kênh thường xuyên và chọn đây là nơi neo đậu an toàn.