PGS.

(Xây dựng) – Xung quanh việc Hà Nội quy hoạch xây dựng Nhà hát lớn ở khu vực Hồ Tây, PGS.TS. PGS.TS Trần Đình Thiên chia sẻ về vai trò của phát triển văn hóa và góc nhìn của các công trình. biểu tượng văn hóa.

Phó Giáo sư Kinh tế Trần Đình Thiên – Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam

Dưới góc nhìn của một chuyên gia kinh tế, ông có quan điểm gì về sự phát triển song song của kinh tế và văn hóa?

PGS. PGS.TS Trần Đình Thiên: Văn hóa là nền tảng cho sự phát triển của mọi quốc gia, dân tộc. Đối với nước ta, yếu tố văn hóa vẫn rất được coi trọng, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói “Văn hóa soi đường cho dân tộc”. Mới đây nhất, trong Hội nghị về Văn hóa, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp tục khẳng định một lần nữa văn hóa vừa là động lực, vừa là mục tiêu của chúng ta. Điều đó nói lên rằng, văn hóa là nền tảng tinh thần đặc biệt quan trọng, là một khái niệm rộng xuyên suốt lịch sử và bao gồm nhiều yếu tố cấu thành. Văn hóa là thứ giữ cho dân tộc này không thay đổi trong suốt 4.000 năm. Văn hóa như cái neo, giữ yên cho dân tộc. Nhưng mặt khác, đứng im như vậy cũng rất nguy hiểm.

Vậy ứng xử thế nào với nền văn hóa đã giữ cho chúng ta kiên trung, bất biến, nay phải chuyển mình và cùng thế giới trở thành một nền văn hóa hội nhập? Đó là vấn đề quan trọng cần được thảo luận vào lúc này.

Có thể khẳng định, công nghiệp văn hóa là thế mạnh để phát triển. Đằng sau nó là một bối cảnh, một sự thay đổi của thời đại. Lâu nay chúng ta “kiêng nể” vì quan niệm văn hóa không liên quan đến tiền bạc, nó rất cao siêu và trong sáng. Giờ tôi mới thấy lại, nền văn hóa kiếm nhiều tiền nhất, mang lại sự giàu có nhất, thu hút nhiều người nhất. Đó là một sự thay đổi quan điểm to lớn. Bất kể bình diện, giai cấp hay lát cắt nào, khái niệm văn hóa luôn xuyên suốt và chi phối sự phát triển của con người.

Vậy kinh tế, văn hóa cần có tiếng nói chung như thế nào để mang lại lợi ích cho đất nước và Hà Nội, thưa ông?

PGS. PGS.TS Trần Đình Thiên: Bây giờ hơi muộn để nói về điều này, khi thế giới đã đi rất xa. Nhưng đây không hẳn là lỗi cá nhân, không phải nhận thức kém hay thiếu sáng suốt. Bởi vì, mỗi thời kỳ đều có trình độ, cách tiếp cận và quan điểm riêng về văn hóa. Gần đây, chúng ta nói nhiều đến công nghiệp văn hóa, đặc biệt là Hà Nội phát triển kinh tế thị trường, mở cửa hội nhập. Tôi cho rằng Hà Nội đang nói đúng hướng, đất nước này đang nói đúng hướng.

Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết xác định phẩm chất văn hóa, tầm vóc văn hóa, vai trò văn hóa của Hà Nội đối với sự phát triển đất nước. Hà Nội cũng đang xây dựng quy hoạch phát triển chung cả nước để hình thành chân dung văn hóa Hà Nội là biểu tượng quốc gia, là nơi hội tụ sức mạnh phát triển …

Rõ ràng, Hà Nội đang có một chiến lược phát triển văn hóa theo đúng mục tiêu, với sự thảo luận công khai, thúc đẩy sáng kiến ​​giới của đội ngũ trí thức, và làm sống lại nền văn hóa Hà Nội ngàn năm văn hiến. Nội thất cộng với tinh hoa văn hóa nhân loại. Chân dung Việt Nam, chân dung Hà Nội vì thế được định hình trong sự hòa nhập của quá khứ và tương lai. Đây là cơ hội tốt để Hà Nội làm rõ bộ mặt văn hóa, văn minh trong tổng thể văn minh của mình.

Ông có ý kiến ​​gì về việc Hà Nội cần có thêm nhiều không gian văn hóa mới, khi Hà Nội đã vươn lên trở thành thủ đô có diện tích đứng thứ 17 thế giới, còn không gian Hồ Gươm gần như quá tải? ?

PGS. PGS.TS Trần Đình Thiên: Khái niệm trung tâm thành phố rất bức bối, không gian phát triển đang bị dồn nén. Tôi đi họp vài lần, tình cờ đi ngang qua một số di tích trọng điểm của Hà Nội, đường đông, ùn tắc mà người vẫn đổ về, ngày thường thì không như vậy, nhưng nghiêm túc lắm mới có một vài ” cú “như thế này một năm. Có người trải qua một lần sợ già.

Hồ Gươm và Nhà hát Lớn luôn là biểu tượng của văn hóa thủ đô. Không gian đó, quả thực không đáp ứng được nhu cầu hiện tại của người dân, chưa nói đến nhu cầu ngày càng tăng và nhanh của Hà Nội. Và nếu Hà Nội muốn trở thành trung tâm thì trước hết đó phải là nơi hội tụ tất cả, đặc biệt là nguồn nhân lực. Hà Nội phải là nơi hội tụ của cả nước.

Về mọi mặt, Hà Nội cần mở rộng các cơ sở, trung tâm văn hóa cả về quy mô và chất lượng, có thêm vị trí, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân.

Nhưng cũng phải nói thêm, đông đúc, chen chúc cũng có giá trị của nó. Nó chứng tỏ nơi này là hấp dẫn. Không thể pha loãng. Thoải mái nhưng cũng phải giữ được sự tự nhiên. Vì vậy, không gian cũ cũng phải được nâng cấp, đồng thời mở ra những không gian mới. Tôi đặc biệt nhấn mạnh rằng không gian mới cũng phải là một khu phức hợp hiện đại, hướng tới tương lai, đáp ứng nhu cầu cao hơn của cả nhân loại.

Nhà hát lớn Hà Nội – biểu tượng của văn hóa thủ đô.

Có ý kiến ​​cho rằng việc Hà Nội xây dựng Nhà hát Lớn vào thời điểm này là chưa phù hợp, khi vẫn còn nhiều tình trạng “cơm không đủ tẻ”. Bạn nghĩ gì về quan điểm này?

PGS. PGS.TS Trần Đình Thiên: Đây là câu hỏi của nhu cầu đối với các loại hình văn hóa nghệ thuật. Trong lịch sử phát triển, không phải chỉ khi cấp bách mới làm. Nếu vậy, nhu cầu sẽ không bao giờ được đáp ứng một cách hiệu quả và có thể đối mặt với nguy cơ tụt hậu hoặc mất cơ hội. Cung và cầu luôn song hành, nương tựa vào nhau để cùng tiến lên. Thậm chí, tạo ra nhu cầu, khuyến khích nhu cầu đó, dự đoán sự phát triển để dẫn dắt sự phát triển của cung. Cũng khó lường khi nhu cầu lên đến vài nghìn thì mình xây nhà hát nghìn chỗ cho chắc ăn. Như vậy, không bao giờ có rạp hát. Vấn đề ở đây là có thể đoán trước được, biết cách chuẩn bị cho tương lai. Nếu 10 năm sau xã hội có nhu cầu nên 10 năm sau mới xây nhà hát thì đó là cách làm rất tệ.

Chúng ta biết rằng nhiều công trình kiến ​​trúc, văn hóa vĩ đại của nhân loại là sản phẩm của những ý tưởng “điên rồ”. Điên rồ ở đây theo nghĩa khác thường, theo nghĩa khác thường. Nếu không có sự bất thường như vậy, không thể có nhu cầu.

Đối với những công trình văn hóa lớn của thế giới, để tạo nên kỳ tích, trước hết bạn phải có ý tưởng. Đến thời điểm này, tôi khẳng định, năng lực tạo “điên” ở Việt Nam không dồi dào lắm. Các đột biến để phát triển là rất hiếm. Đã đến lúc tìm hiểu thế giới, cùng phát triển với thế giới.

Vì vậy, tôi hoàn toàn đồng ý với ý kiến ​​xây dựng nhà hát Opera. Hà Nội đang đặt ra vấn đề rất rõ ràng, những ý kiến ​​mạnh mẽ, quyết liệt để nâng tầm văn hóa, đẩy nhanh nhu cầu hưởng thụ văn hóa. Chúng ta không thể tiếp tục nghe câu chuyện nhận được lời mời đi xem phim, nghe bản giao hưởng và ngủ gật, nhưng không được thưởng thức nền âm nhạc hàn lâm.

Việc xây dựng một công trình văn hóa tầm cỡ, trong đó có Nhà hát Lớn là vấn đề phải được đặt ra và bàn bạc nghiêm túc. Đừng bám vào cách làm truyền thống: “Cơm chưa no, vừa đi vừa nhảy”. Đó là cách nghĩ hợp lý trong hoàn cảnh khó khăn. Tuy nhiên, lối suy nghĩ đó là lối suy nghĩ chủ yếu hướng về quá khứ, không phải là cách nghĩ về tương lai. Hãy cùng nhau nâng tầm giá trị con người, kéo đất nước cùng thế giới. Thời gian triển khai thực tế có thể chậm lại một chút, nhưng vẫn phải đưa ra bàn bạc và thảo luận sớm. Thậm chí, tôi nghĩ, bây giờ ai “cuồng” làm việc này thì Hà Nội phải nắm bắt cơ hội. Nếu ai có thiện chí thì hãy làm.

Nhưng tôi cũng xin nói rằng đây không phải là cách làm “giàu có” mà là đưa đất nước đi lên cạnh tranh với thế giới bằng một công trình xứng đáng. Đất nước hàng nghìn năm gần như đi chậm, nay phải là bước nhảy vọt thực sự có ý nghĩa.

Nhà hát lớn Hà Nội đang được quy hoạch xây dựng tại khu vực Hồ Tây.

Và bạn có nghĩa là, sau khi được xây dựng, tòa nhà này thực sự phải là một biểu tượng của đất nước?

PGS. PGS.TS Trần Đình Thiên: Chắc chắn rồi. Đó phải là biểu tượng văn hóa, biểu tượng của đất nước, đồng thời là biểu tượng của thủ đô văn hiến, nhìn vào đó ta thấy một tác phẩm hội tụ toàn bộ tinh hoa văn hóa.

Tuy nhiên, việc xây dựng Nhà hát lớn khu vực Hồ Tây theo hình thức xã hội hóa đang vấp phải nhiều ý kiến ​​trái chiều, ông nghĩ sao về vấn đề này?

PGS. PGS.TS Trần Đình Thiên: Giống như tôi đã nói, chuyện này là chuyện lớn, phải rất nghiêm túc. Chúng tôi đặt câu hỏi, tác phẩm hoàn thiện phải thực sự mang tính biểu tượng. Để làm được điều này, bạn cần một nhà đầu tư xứng đáng. Nhà đầu tư ở đây không chỉ có tiền, mà còn phải có ý tưởng, có thể “cô đọng” lại để hình thành ý tưởng thành một không gian kiến ​​trúc, một hình khối kiến ​​trúc đẳng cấp. Cần phải tạo ra một nhà hát Việt Nam hiện đại, chạy đua với thế giới, để thu hút khách du lịch thế giới đến Việt Nam. Không phải cứ “ăn chơi, bù nhìn” như du khách từng mô tả về Hà Nội nữa. Nhà hát ấy, chỉ hay thôi chưa đủ mà phải đủ tầm vóc, tầm cỡ.

Tôi cũng khẳng định rằng bây giờ vấn đề xây dựng nhà hát Lớn là rất phản cảm. Chỉ sau đại dịch Covid-19, người dân còn nghèo, mạng xã hội nhiều cảm xúc. Nhưng thú thực, ngay cả khi đói, một người có văn hóa vẫn nói đến văn hóa. Còn dự án lớn thì còn phải bàn sớm, đừng vì đói mà không nghĩ đến cái đẹp, cái cao siêu.

Việc xây nhà hát ở Đàm Trì hiện đang bàn bạc, nhưng tôi ủng hộ. Khu vực Hồ Tây hiện đang tổ chức phát triển rất lãng phí. Hồ Tây được ví như một viên ngọc, ngoài những nhà hàng nổi thì còn gì bằng? Tây Hồ là vùng đất linh thiêng, có không gian cảnh quan, văn hóa phong phú bởi làng cổ ven hồ, sen Hồ Tây, truyền thuyết về Dâm Đàm, Lãng Bạc… Nhưng tất cả vẫn chưa được khai thác. phát triển đúng cách. Vì vậy, đừng ngại thảo luận hay vấp phải những ý kiến ​​trái chiều. Mọi ý kiến ​​hay cho Hà Nội nên được ủng hộ.

Cảm ơn bạn đã trò chuyện!