“Xin” làm thủy điện ở làng du lịch
Đến nay, sông Đăk Bla đoạn từ H.Kon Rẫy đến TP.Kon Tum đã phải “gánh” cho mình 2 nhà máy thủy điện. Sắp tới, một nhà máy thủy điện khác cũng được quy hoạch xây dựng ngay tại thành phố Kon Tum và sát làng du lịch cộng đồng Kon Kơ Tu (xã Đăk Rơ Wa, thành phố Kon Tum).
Nhà máy Thủy điện Đăk Bla 3 đã được Bộ Công Thương phê duyệt bổ sung vào quy hoạch thủy điện nhỏ quốc gia trên địa bàn Kon Tum. Hiện dự án đang được Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Kon Tum lấy ý kiến thẩm định dự án trước khi xin ý kiến UBND tỉnh cấp chủ trương đầu tư.
Nhà máy Thủy điện Đăk Bla 3 là công trình siêu nhỏ, công suất chỉ 8,6 MW, tổng vốn đầu tư của dự án chưa đến 300 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành và đưa vào sử dụng vào quý IV / 2022.
Sông Đăk Bla – nơi dự kiến xây dựng nhà máy thủy điện Đăk Bla 3.
Dự án thủy điện Đăk Bla 3 từ khi đi vào hoạt động đã nhận được rất nhiều sự quan tâm của dư luận. Bởi đây là lần đầu tiên một công trình thủy điện vừa và nhỏ nằm ngay trên địa phận một TP. Địa điểm được chọn để xây dựng thủy điện là ở Kon Kơ Tu – một làng du lịch cộng đồng nổi tiếng ở Tây Nguyên.
Ông A Nhim (làng Kon Kơ Tu, xã Đắk Rơ Wa) luôn phản đối việc xây dựng thủy điện Đắk Bla 3 trên địa bàn thôn. “Tại tất cả các cuộc họp lấy ý kiến người dân, tôi và người dân trong thôn đều kiên quyết lên tiếng phản đối việc xây dựng thủy điện ở đây. Đã có thủy điện cách thôn 5km về phía thượng lưu, nay xây thêm thủy điện cách thôn 500m là ảnh hưởng rất lớn. Có thể họ sẽ đền bù cho người dân nhưng cũng chẳng đáng là bao so với thiệt hại của cả làng. Xây thủy điện thì làm thay đổi dòng chảy, sợ sông cạn nước; Khi thủy điện xả lũ thì xả lũ, ảnh hưởng đến sinh kế ”, ông Nhim lo lắng.
A Men – Già làng Kon Kơ Tu cho biết: “Vừa qua, chính quyền và chủ đầu tư dự án thủy điện Đăk Bla 3 tiếp tục họp dân trong buôn để lấy ý kiến về việc xây dựng công trình thủy điện Đăk Bla 3. xây dựng các nhà máy thủy điện. Vấn đề này, dân làng rất quan tâm nên đến dự rất đông. Tại cuộc họp, người dân đều phản đối việc nhà máy thủy điện được xây dựng gần làng Kon Kơ Tu. Người dân lo lắng nhà máy thủy điện được xây dựng sẽ làm ngập đất sản xuất lòng hồ, vùng hạ du bị khô hạn vì thiếu nước. Ngoài ra, việc xây dựng thủy điện sẽ ảnh hưởng đến môi trường nước, cũng như cảnh quan của làng du lịch cộng đồng. Bà con trong thôn không đồng ý nên đều bỏ về trước khi cuộc họp kết thúc ”.
Sông Đăk Bla, đoạn qua TP Kon Tum đã cạn đáy.
Một chuyên gia trong lĩnh vực thủy điện ở Tây Nguyên khi biết thông tin về dự án thủy điện Đăk Bla 3 cũng không đồng tình với việc xây dựng thủy điện trên sông Đăk Bla đoạn qua TP Kon Tum. Vị chuyên gia này lý giải: “Cao trình của thủy điện Đăk Bla 3 là 524m nên sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hạ du sông Đăk Bla, nhất là nguồn nước sinh hoạt và tưới tiêu của thành phố Kon Tum. Khi thủy điện được xây dựng, vào mùa khô sông Đăk Bla, đoạn từ TP Kon Tum đến lòng hồ thủy điện Ia Ly có nguy cơ bị sa mạc hóa. Trong khi đó, lòng hồ thủy điện nằm trên sông Đăk Bla sẽ làm ngập đất sản xuất của người dân và du lịch đường sông.
Không chỉ người dân, các chuyên gia mà ngành du lịch tỉnh Kon Tum cũng bức xúc trước việc xây dựng nhà máy thủy điện này. Cụ thể, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum đã có văn bản gửi Sở Công Thương nêu rõ ý kiến không đồng tình trong việc triển khai dự án thủy điện Đăk Bla 3. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, trên địa bàn hai xã Đăk Rơ. Wa và Đăk Blà (nơi dự kiến xây dựng thủy điện) có một số làng được xác định để phát triển du lịch như Kon Jo Ri và Kon Kơ Tu. Sản phẩm chủ yếu ở đây là du lịch cộng đồng mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống và sinh hoạt đời thường của người dân gắn liền với sông Đăk Bla. Việc có quá nhiều nhà máy thủy điện trên địa bàn được định hướng phát triển du lịch cộng đồng sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, phá vỡ cảnh quan du lịch. Vì vậy, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch không đồng tình với việc triển khai dự án thủy điện Đăk Bla 3.
UBND thành phố Kon Tum cũng lo ngại về ảnh hưởng tiêu cực của dự án thủy điện Đăk Bla 3 như: Tuyến đường giao thông đến vị trí công trình thủy điện Đăk Bla 3 đi qua khu du lịch cộng đồng làng Kon Kơ. Tú, quá trình xây dựng sẽ có ảnh hưởng đến môi trường tại khu vực này. Việc triển khai dự án sẽ làm mất đất sản xuất, ảnh hưởng đến sinh kế của người dân. Ngoài ra, giai đoạn xây dựng và đi vào hoạt động của dự án sẽ ảnh hưởng đến môi trường đất, nước, không khí và đa dạng sinh học. Trong đó có các tác động chính như thay đổi lưu lượng dòng chảy mùa lũ, mùa kiệt, gia tăng sạt lở, bồi lấp sông.
Có lợi cho thủy điện
Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa có thông báo kết quả thanh tra đối với các dự án có dấu hiệu vi phạm pháp luật về quy hoạch, quản lý và sử dụng đất trên địa bàn tỉnh Kon Tum. Trong đó, TTCP phát hiện nhiều sai phạm xảy ra tại công trình thủy điện Thượng Kon Tum (thuộc H.Kon Rẫy và H.Kon Plông) và công trình thủy điện Đăk Re (tại xã Hiếu, H.Kon Plông).
Thủy điện Đăk Re được xây dựng trong rừng sâu ở H.Kon Plông.
Dự án thủy điện Đăk Re do Công ty cổ phần thủy điện Thiện Tân làm chủ đầu tư có quy mô 60 MW, tiến độ thực hiện từ năm 2007 đến năm 2021. Theo TTCP, dù đã 4 lần điều chỉnh tiến độ với tổng thời gian là 10 nhiều năm, và thực tế dự án đã được thực hiện 12 năm nhưng đến nay vẫn dang dở. Tuy nhiên, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Kon Tum đã không theo dõi, buông lỏng quản lý, giám sát.
Công trình thủy điện Đăk Re triển khai xây dựng từ năm 2016 khi chưa đủ điều kiện khởi công, đây là hành vi chiếm dụng đất nhưng chính quyền không xử lý. Đồng thời, tại thời điểm thanh tra, dự án chậm tiến độ đủ điều kiện thu hồi tiền ký quỹ nhưng thiếu trách nhiệm thực hiện của cơ quan chức năng. TTCP yêu cầu nhà đầu tư nộp hơn 21 tỷ đồng vào tài khoản tạm giữ của TTCP để khắc phục hậu quả vi phạm.
Đồng thời, trong quá trình triển khai dự án, chủ đầu tư thủy điện Đăk Re đã chiếm đất trái phép để thi công đường dây 22 KV từ nhà máy đến đập trên đất rừng. Diện tích rừng xây dựng đường điện chưa chuyển đổi mục đích sử dụng.
Công trình kênh khơi thông lòng hồ thủy điện Đăk Re đã gây sạt lở, vùi lấp đất sản xuất của người dân xã Hiếu.
Tương tự, tại dự án thủy điện Thượng Kon Tum do Công ty cổ phần thủy điện Vĩnh Sơn – Sông Hinh làm chủ đầu tư. Công ty này thay đổi địa điểm dự án và tăng diện tích đất đã chiếm dụng trước đây lên 109 ha, nhưng UBND tỉnh Kon Tum không yêu cầu chủ đầu tư lập lại báo cáo đánh giá tác động môi trường. sai hướng.
Ngoài ra, UBND tỉnh Kon Tum không yêu cầu công ty nộp tiền bảo vệ, phát triển đất trồng lúa khi chuyển sang mục đích phi nông nghiệp với diện tích 48 ha. Việc này đã làm thất thoát ngân sách Nhà nước hơn 4,6 tỷ đồng.
Đáng chú ý, mặc dù Công ty cổ phần Thủy điện Vĩnh Sơn – Sông Hinh chưa được UBND tỉnh Kon Tum ra quyết định cho thuê đất để xây dựng công trình ngầm làm đường dây năng lượng nhưng công ty này đã xây dựng từ năm 2008. Năm 2015. TTCP xác định. đây là hành vi chiếm đất.
Nghiêm trọng hơn, đối với dự án thủy điện Thượng Kon Tum, mặc dù Bộ Tài nguyên và Môi trường đã phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án với 2 khu chứa và bãi thải với diện tích 60 ha; nhưng UBND tỉnh Kon Tum chưa có quyết định cho thuê đất làm kho mà đơn vị đã tự ý đổ đất đá thải với khối lượng lên đến hàng triệu m3. TTCP cho rằng, tỉnh Kon Tum cần yêu cầu chủ đầu tư khắc phục hậu quả, trả lại hiện trạng sử dụng đất ban đầu. Nếu không khắc phục được hậu quả, TTCP sẽ chuyển cơ quan điều tra để xử lý theo quy định của pháp luật.
TTCP xác định, việc tỉnh Kon Tum phê duyệt bổ sung quy hoạch phát triển thủy điện vừa và nhỏ chưa quan tâm đúng mức đến tác động đến môi trường và đất rừng. Mặc dù năm 2019, UBND tỉnh Kon Tum đã có văn bản tạm dừng chủ trương khảo sát, đánh giá tiềm năng và lập hồ sơ bổ sung các dự án thủy điện vừa và nhỏ vào quy hoạch nhưng chỉ đạo này vẫn chưa được thực hiện đầy đủ. đến. Sau khi văn bản ban hành, vẫn còn 26 thủy điện được bổ sung vào quy hoạch đến năm 2020. TTCP kiến nghị UBND tỉnh Kon Tum rà soát, điều chỉnh, loại bỏ các dự án thủy điện vừa và nhỏ, tránh nguy cơ ngập úng. do thủy điện chiếm đất rừng, ảnh hưởng đến môi trường và làm mất tài nguyên rừng.
(Còn tiếp…)