Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP), ngành thủy sản Việt Nam hiện đứng trong top 3 thế giới về xuất khẩu, sau Trung Quốc và Na Uy. Trong 7 tháng đầu năm, thủy sản Việt Nam ghi nhận mức phục hồi nhanh kỷ lục trong 20 năm qua khi xuất khẩu 6,7 tỷ USD, tăng 35%. Về thị trường xuất khẩu, các nước đều ghi nhận sự tăng trưởng, từ Mỹ, Châu Âu đến Trung Quốc hay thị trường nội địa lần lượt tăng 32%, 19%, 60% và 41%.
Theo VASEP, sự phục hồi nhanh chóng của thị trường nhập khẩu sau đại dịch Covid-19 cùng với sự biến động của nguồn cung cá thịt trắng từ Nga đã và đang tạo tiền đề cho ngành thủy sản Việt Nam tăng tốc phục hồi và chiếm lĩnh thị trường. nhiều thuận lợi trong những quý đầu năm 2022. Bên cạnh đó, xuất khẩu cá tra sang Mexico vẫn duy trì mức tăng trưởng cao trong tháng 7 với mức tăng hơn 2 lần so với cùng kỳ, đạt hơn 11 triệu USD.
Trong nửa đầu năm nay, có 30 doanh nghiệp (DN) thủy sản Việt Nam xuất khẩu cá tra sang Mexico. Trong đó, 3 doanh nghiệp có giá trị xuất khẩu lớn nhất là Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Đa quốc gia IDI; Công ty TNHH Cá Việt Nam và Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Thủy sản Cửu Long An Giang. Dự báo cả năm nay, xuất khẩu thủy sản đạt trên 10 tỷ USD, tăng khoảng 12 – 15% so với năm 2021. Trong đó, sản phẩm nuôi trồng là cá tra và tôm chiếm khoảng 65%, sản phẩm thủy sản chiếm khoảng 65%. Biển chiếm 35% còn lại.
Mặc dù dự báo xuất khẩu thủy sản vẫn khá lạc quan nhưng nhìn lại 7 tháng đầu năm và bối cảnh hiện nay, các doanh nghiệp vẫn đang bị ảnh hưởng bởi hậu quả của đại dịch Covid-19, chuỗi cung ứng quốc tế bị đứt gãy trong thời gian qua. Giai đoạn trước đó vẫn chưa được khôi phục hoàn toàn. Đặc biệt, lạm phát cao đã làm giảm sức mua tại các thị trường đang tiêu thụ hàng thủy sản Việt Nam. Chưa hết, biến động tỷ giá cũng gây khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu.
Bà Lệ Hằng – Phó Giám đốc Trung tâm VASEP cho rằng, việc đồng đô la Mỹ tăng giá so với nhiều đồng tiền khác đang là thách thức đối với các doanh nghiệp xuất khẩu. Tại một số thị trường đồng nội tệ mất giá, nhà nhập khẩu bị lỗ nên sẽ cân đối lại kế hoạch nhập khẩu. Thậm chí, có tình trạng nhà nhập khẩu “mặc cả để hạ giá” hoặc yêu cầu Việt Nam giao hàng chậm khiến nhà xuất khẩu phải chịu thêm chi phí lưu kho.
Nhiều doanh nghiệp cũng than phiền về việc hàng loạt chi phí đầu vào nuôi trồng, sản xuất, chế biến thủy sản tăng mạnh. Cụ thể, giá nhiên liệu tăng, công nhân tăng, chi phí bao bì, hóa chất tăng, đặc biệt giá thức ăn chăn nuôi tăng khoảng 20%, trong khi chi phí thức ăn cho cá tra, tôm chiếm 65-70%. … dẫn đến tăng giá thành sản phẩm.
Ngoài ra, chi phí vận chuyển đã tăng trong hai năm qua và vẫn ở mức cao hiện nay. Chẳng hạn, chi phí vận chuyển một container đi Bờ Tây nước Mỹ hiện ở mức 400 triệu đồng, đi châu Âu cũng đã tăng gấp 4 lần từ 10.000 – 12.000 USD. Như vậy, việc tăng giá vận tải khiến doanh nghiệp lo ngại nguy cơ giảm sức cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu.
Trước những khó khăn này, một số doanh nghiệp đã chủ động đàm phán để hài hòa giữa giá thu mua nguyên liệu và giá xuất khẩu. Song song với việc này, việc tăng sản lượng tinh chế sẽ tạo sức cạnh tranh cho thủy sản khi vào các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản. Nguyên nhân là do các sản phẩm tinh chế được các thị trường này ưa chuộng.
Với mong muốn hỗ trợ doanh nghiệp cũng như phát triển bền vững ngành thủy sản, VASEP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ và các bộ ngành liên quan có biện pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.
Trước hết là vấn đề chi phí sản xuất cao đáng lo ngại khiến giá thành sản phẩm tăng và nguy cơ giảm sức cạnh tranh.
Thứ hai, chi phí vận chuyển và nhân công đều tăng trong 2 năm qua vì lý do liên quan đến dịch bệnh, liên quan đến ùn tắc và nay liên quan đến giá nhiên liệu tăng nên vẫn ở mức cao. .