Trong tiết trời nắng nóng của những ngày giữa tháng 7, người dân thành phố Huế (Thừa Thiên – Huế) không quên chuẩn bị lễ vật để tưởng nhớ hàng nghìn người đã hy sinh khi kinh thành Huế thất thủ năm 1885.
Cách đây 135 năm, sự kiện này đã khiến cả kinh thành Huế chìm trong đau thương. Rạng sáng ngày 23/5/1885 (Ất Dậu), Tôn Thất Thuyết, Tôn Thất Lễ, Trần Xuân Soạn chia quân tấn công sứ quán và đài Trấn Bình, hòng tiêu diệt quân Pháp.
Sự kiện thất bại, hàng nghìn binh lính triều đình Huế và nhân dân trong Kinh thành bị thương hoặc chết vì súng của quân Pháp, hoặc chết do chen lấn tìm đường ra khỏi kinh thành. Kể từ đó, ngày này trở thành “ngày giỗ chung”.
|
|
|
Hy sinh ngày 13/7 (23/5 năm Giáp Tý). Nguồn: Fanpage Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế.
|
Ngày “chung thân” bắt đầu từ thời vua Thành Thái. Theo sử sách triều Nguyễn, năm Thành Thái thứ 6 (1894), Bố Lễ cho rằng muốn dựng đàn trong thành, mỗi năm tế lễ một lần. Sau đó, vua Thành Thái chấp thuận, giao cho Bộ Công và Nha Hộ Thành chọn đất xây dựng cụ U Hồn.
Trong ban thờ, bàn chính của toà đặt bức “Thành thần”, bàn giữa đặt tấm bài vị “Năm Ất Dậu, năm hào, hai thập, ba ngày, thành bằng hữu” (23/5. , năm Ất Dậu thành phố có chuyện làm ăn). sợ hãi), dưới mức thương vong của các quan chức.
Nhìn chung, các nghi thức của ngày hội ở đàn được quy định rất rõ ràng. Còn lễ vật thì phải có bò, dê, lợn, gạo nếp, gạo tẻ, muối trắng, trầu cau, chè, rượu trắng, hương, nến, tiền vàng, quần áo bằng giấy, bộ thần tài hình rồng. . thần giấy…
Đặc biệt, nội dung bài tế ghi rõ, cúng “quan tửu thương vong ngày mồng 5 Tết Đinh Dậu, thương binh ngày mồng 5 tháng giêng, nam thanh, nữ tú. vong linh, thương binh, già trẻ.
|
|
|
Biên bản ghi nhớ của Binh bộ thị vệ tháng 5 năm Duy Tân thứ 3 (1909) về việc chuẩn bị lễ tế và tưởng niệm các chiến sĩ hy sinh. Nguồn: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I.
|
Đàn được lập từ thời vua Thành Thái, ngày nay tọa lạc tại số 73 Ông Ích Khiêm, phường Thuận Hòa, thành phố Huế. Lễ động quan được tổ chức vào ngày thất thủ kinh thành Huế, tức 23 tháng 5 âm lịch. Tuy nhiên, dưới triều Nguyễn, ngày tế chính tại đàn này diễn ra vào giờ mồng 5, ngày 24/5.
Bản triều Nguyễn ghi rõ lý do: “Ngày ấy (23 tháng 5) đúng ngày giỗ ở điện Phụng Tiên, việc tế lễ e rằng không hợp lý, nay xin lấy ngày 24 tháng đó (tháng 5). ) cho đúng nghi lễ ”.
Việc chọn ngày 24 tháng 5 làm ngày lễ chính đã trở thành thông lệ hàng năm. Vì vậy, các vua Nguyễn sau này đều tế lễ vào ngày đó.
|
|
|
Mâm cỗ cúng ngày 13 tháng 7. Nguồn: Fanpage Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế.
|
Có thể thấy, các vua Thành Thái, Duy Tân rất coi trọng lễ tế. Đến nay, nghi lễ này đã trở thành một nét văn hóa truyền thống, phát huy giá trị nhân văn sâu sắc.
Châu bản có đề cập đến việc tổ chức tế lễ thời vua Duy Tân như sau: “Nay nhận được tờ trình của Bộ Lễ cho biết ngày 24 tháng này (tháng 5) sẽ có lễ tế ở bàn thờ U Hồn, xin gửi 1 Tiểu đoàn và 15 chiến sĩ mặc sắc phục nhung, trước khi đến sở chỉ huy 1 ngày, được bộ phận đó hướng dẫn bố trí, hỗ trợ làm lễ vật.
Đặc biệt, vua Thành Thái đã cho đặt một bàn thờ riêng để tưởng nhớ những chiến sĩ đã hy sinh thân mình và những người dân hy sinh trong sự thất thủ của kinh thành Huế. Điều đó phần nào cho thấy thái độ trọng thị của vị vua yêu nước này.
Các sĩ quan quân đội tham gia vụ việc hôm đó là những người đã hy sinh tính mạng cho Tổ quốc. Vì vậy, sự hy sinh còn là lời nhắc nhở về tinh thần yêu nước của người Việt Nam.