Bánh in ngũ sắc này nổi tiếng không chỉ vì được tiến vua mà nó đã đi vào đời sống và tâm thức của những người con xứ Huế, đặc biệt là các bạn nhỏ mê mẩn sắc màu lung linh của bánh in. .
Trong thế giới ẩm thực xứ Huế, có rất nhiều món ngon được du khách nhắc đến như một phần làm nên mảnh đất Cố đô. Trong số đó, chè và bánh Huế được xếp vào hàng đầu. Đi sâu tìm hiểu về chè và bánh Huế, du khách còn đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác bởi cũng chính chè và bánh Huế sao lại có nhiều loại đến vậy.
Đối với những đứa trẻ ở Huế ngày trước, khi cuộc sống chưa như bây giờ, mỗi dịp Tết đến, lễ tết,… bánh in nhiều màu sắc là món bánh khoái khẩu nhất. Những chiếc bánh in hình hạt sen lại càng được lũ trẻ ngày ấy nâng niu.
Thời gian trôi qua, ngày nay ở Huế vẫn còn lưu giữ được nghề truyền thống làm bánh chưng ngũ sắc. Dịp giáp Tết là lúc nghề làm bánh ngũ sắc ở Kim Long nhộn nhịp vào mùa. Vùng đất Kim Long không chỉ nổi tiếng với những cô gái đẹp trong làn điệu dân ca. “Kim Long có mỹ nữ / Thương em nhớ, em dám, em đi”. Nơi đây còn nổi tiếng với những món ăn truyền thống như mứt gừng, bánh sushi … và độc đáo vẫn là món bánh đặc trưng – bánh ngũ sắc hay còn gọi là bánh “cô”. Loại bánh này có 5 màu để cúng trên bàn thờ ông bà, tổ tiên.
Tháng Chạp về thăm xứ Kim Long xứ Huế, nhiều người nao lòng bởi hương đậu xanh phảng phất khắp nơi. Tại cơ sở bánh in của bà Mai Thị Hậu ở tổ 8, xung quanh là nhiều hàng bánh in mới ra lò, ai nấy đều tất bật làm việc. Mỗi người một công đoạn khác nhau, người nhào bột, người in bánh… tạo nên chiếc bánh in đủ màu sắc như một dây chuyền thu nhỏ.
Với hơn 21 năm kinh nghiệm làm bánh ngũ sắc, chị Hậu chia sẻ: “Nghề xoa bóp làm bánh ngũ sắc là nghề truyền thống của phường Kim Long. Nghề này tuy thu nhập không cao nhưng lại tạo thêm công ăn việc làm cho người dân.
Từ tháng 8 âm lịch, họ bắt đầu sản xuất những chiếc bánh in thơm ngon. Rộn ràng, tấp nập hơn cả là khoảng thời gian tháng Chạp do nhu cầu tiêu thụ bánh ngũ sắc rất lớn. Bánh cúng giao thừa, cúng giao thừa, bày trên bàn thờ ngày Tết… Vào dịp này, các gia đình làm bánh ngũ sắc dậy từ 5 giờ sáng để chuẩn bị nguyên liệu đến 7 giờ tối mới hoàn thành công việc.
Bước vào không gian ngập tràn bánh của bà Hậu, lắng nghe âm thanh rộn ràng của tiếng chày, máy giã và mùi thơm béo ngậy của bột đậu xanh. Với sự nhanh tay và thoăn thoắt, những người thợ làm bánh làm ra từng chiếc bánh đậu xanh đầy đặn. Bánh ngon phải thơm, giòn và để lâu không hỏng. Bà Hậu cho biết: “Một ngày, lò bánh của gia đình làm được khoảng 5.000 chiếc bánh. Có nhiều cách trình bày bánh, có thể gói 50 cái bánh, tháp 12 tầng, 5 tầng, bánh hạt sen … ”.
Để chiếc bánh in ra đời phải trải qua nhiều công đoạn khó khăn như chọn đậu xanh, rang đậu, đánh bột, nhào bột, tráng bánh in, phơi khô, gói bánh hay xếp tháp bánh… Bánh được gói bằng Giấy bóng 5 màu (vàng, cam, đỏ, hồng, xanh) nên được gọi là bánh in ngũ sắc. Theo người dân, những năm trước, các hộ làm bánh đều phải giã đậu xanh bằng tay. Bây giờ có máy móc hỗ trợ rang, xay, giã bột nên đỡ cực hơn. Tuy nhiên, công đoạn in và gói bánh vẫn được thực hiện thủ công. Trung bình một hộ làm khoảng 5.000 – 6.000 bánh / ngày.
Do nhu cầu đặt bánh tăng cao so với ngày thường nên các cơ sở sản xuất bánh thuê nhân công làm giúp. Chị Hồ Thị Kim Liên, một hộ làm bánh ngũ sắc lâu năm cho biết, dịp Tết, mỗi ngày gia đình chị làm vài nghìn chiếc bánh. Lúc cao điểm, chị còn phải thuê một vài người trong xóm cùng làm.
Trước đây, phường Kim Long có hàng chục hộ theo nghề này, nhưng nay chỉ còn hơn chục hộ gắn bó với nghề truyền thống vì vất vả, giá thành sản phẩm thấp. Tuy nhiên, vì muốn giữ nghề truyền thống của tổ tiên, nhiều hộ gia đình cố gắng làm ra thứ bánh mà các vua Nguyễn rất thích. Theo các cụ cao niên trong vùng, bánh in có từ thời các vua Nguyễn. Thuở ấy, các vua triều Nguyễn rất thích dùng các loại bánh làm từ bột đậu xanh và đường do người dân đất Kim Long làm để ăn khi uống trà.
Qua bàn tay của người dân, nhân đậu xanh đã được nâng tầm thành món bánh thơm ngon, mang tấm lòng thành kính với tổ tiên trong mâm cỗ ngày giỗ, ngày Tết. Bánh in thơm ngon mang đậm hương vị quê hương của người dân Kim Long như lưu giữ nét văn hóa ẩm thực xứ Huế hòa nhập vào đời sống, mang đến cho Tết Huế một dư vị truyền thống xưa.