Ăn nhỡ theo định nghĩa là bữa ăn “giữa chừng” của hai bữa ăn chính, thường là bữa ăn với mục đích bổ sung năng lượng cho những người lao động chân tay mệt mỏi để có thể làm việc hiệu quả hơn. Ăn vặt ở Huế có thể coi là một cách gọi khác của món “ăn vặt”, “ăn vặt” ở nhiều vùng miền khác.
Văn hóa “mất tích” của người Huế
Đầu giờ chiều, các “o” (gọi nôm na là cô hoặc dì) gánh vác, tay xách nách mang đủ thứ bánh, quà. Và cứ thế, trong không gian tĩnh lặng của một buổi chiều nhàn nhạt bỗng vang lên bao giọng ca ngọt ngào, uyển chuyển gây bao nỗi nhớ. Những thực khách đang ngủ trưa sẽ biết đã đến lúc “lỡ bữa”, nếu thích có thể thong thả ra ngoài kiếm gì ăn và đợi đến bữa tối.
Ngày xưa, những người bán hàng rong thường mặc áo dài, áo bà ba, nón lá kiểu Huế duyên dáng và cũng có “thương hiệu” riêng. Công thức để tìm một món ăn quen thuộc của người Huế thường là chữ “o” sau đó là tên của người phụ nữ làm ra món ăn.
Người ta chỉ dựa vào những tiếng hò, câu hò mang âm hưởng rất riêng của Kinh Kỳ để chọn món ngon. Bữa cơm của người Huế gồm những món rất “nhạt” vì ít dầu mỡ, ít đạm, không giàu chất dinh dưỡng để không ảnh hưởng đến khẩu vị của bữa ăn sau.
Thiếu gì để ăn?
Từ gánh hàng “o” của Huế, người ta sẽ thấy đủ loại bánh như bánh bèo, bánh nậm, bánh bột lọc, bánh ram ít… Đây đều là những món bánh “ăn lỡ” rất nổi tiếng. Huế mà đi nhiều vùng miền khác thì có thể ăn thành nhiều bữa khác chứ không chỉ “lỡ”. Các loại bánh này đều có đặc điểm chung là rất nhỏ, mỏng và vừa miệng.
Trong đó, phổ biến nhất có lẽ là bánh bèo mặn làm từ bột gạo tẻ, chấm với nước mắm ngọt. Bánh nhỏ, dẻo và có đặc điểm là … ăn nhiều cũng không thấy no. Chính vì là bữa lỡ miệng nên bánh bèo cũng như nhiều loại bánh khác được “thiết kế” sao cho vừa đủ no, đỡ buồn nôn nhưng không gây no, ảnh hưởng đến hương vị của bữa tối.
Đây được coi là món bánh “con nhà nghèo” vì rất rẻ mà ăn lại no nê. Những người khá giả sẽ thường ăn các món như bánh đa tôm – một loại bánh tương tự như bánh nậm nhưng ăn kèm với mắm tôm, một loại mắm tôm tươi được chế biến công phu bằng cách trộn với gia vị và hấp chín.
Kiểu ăn uống “lấy thơm lấy hoa”.
Ví dụ, bánh nậm được làm từ bột gạo tẻ, khi múc bột vào lá chuối, người ta chỉ múc một thìa nhỏ bột rồi vo viên. Mỗi chiếc bánh này chỉ cắn một miếng là có thể cho ngay vào miệng.
Tuy nhiên, người Huế không ăn quá nhanh vì bánh nhỏ. Theo sách Ẩm thực Việt Nam và Thế giới của Tiến sĩ Nguyễn Thị Diệu Thảo, người Kinh Kỳ có tập quán “ăn cho đã hương, còn lấy hoa”, tức là ăn để thưởng thức chứ không phải để no.